IJspret
Koek en zopie |
Koek en zopie
Mocht – ie ooit nog weer verreden worden – we hebben het over de Elfstedentocht – dan wordt het ongetwijfeld een nog groter festijn dan in andere jaren. Het bestuur maakte enige tijd geleden bekend dat het systeem van loten wordt losgelaten en dat ieder lid van de ijsclub mag meedoen.
Overal langs de route maar ook overals elders in Nederland zullen er dan weer koek- en – zopie tenten op en langs het ijs verrijzen. Een typisch Nederlands verschijnsel dat gepaard gaat met de gekte die over ons komt als de schaatskriebels zich doen voelen.
Slijterij op het ijs
Het woord ‘zopie’ is een variant van ‘zoopje’ of ‘soopje’, een ander woord voor slokje of borrel. Zopie is een zeer ruim begrip: van erwtensoep tot warme chocomel, al dan niet met hartversterker. Gemene deler is dat de vloeistof warm gedronken wordt en geen gewone koffie of thee is. Fervente schaatsers eisen bovendien een kleine scheut van het een of het ander. Lijf en leden hebben immers een snelle opwarmer nodig.
Dat koek- en zopie tentenvroeger al als paddestoelen uit de grond schoten, zeg maar op het ijs belandden was mede te danken (of te wijten) aan de rol van de wetgever met betrekking tot de regulering van slijterijen. In de wet waren regels vastgelegd voor slijterijen op het land en op het water. Over ijs werd echter niet gesproken. Slijterijen op het ijs kregen aldus een vrijgeleide. Om dezelfde reden werden ook gok- en hoerententen overigens uitgebaat op het ijs.
Bokbier en rum
Van de 17e tot en met de 19e eeuw bestond zopie uit een mengsel van bokbier en rum. Door aan dit mengsel eieren, kaneel en kruidnagelen toe te voegen en vervolgens te verwarmen, ontstond ‘zopie’. Later, in de 20e eeuw, werd in een koek-en-zopie tentje vaak warme punch verkocht.
Tegenwoordig gaat er voornamelijk warme chocolademelk, snert, glühwein, en gevulde koek over de tijdelijke toonbank.
Kalverpoot (keallepoat)
De Friese kalverpoot is een stroopkoek die vroeger alleen maar in de winterperiode werd gebakken. Net als de ijspinken (een koek in de vorm van een pink) werden ze vooral verkocht in de koek-en-zopie tentjes.
Tegenwoordig wordt de kalverpoot het hele jaar door gebakken. De naam ‘kalverpoot’ geeft al aan dat het bakproduct lijkt op de poot van een kalf.