Liefde
Liefdessymboliek op koekplanken
Afbeeldingen van vrijers en vrijsters maakten een groot deel uit van de koekplanken die de bakker op voorraad had. Man en vrouw werden daarnaast door bijzondere symbolen omgeven waarvan de betekenis voor onze voorouders overduidelijk was.
Symbolen
In Friesland werden (echt)paren te paard afgebeeld of gezeten in een rijtuig, wagen of slee. Voor de vrijers waren bekende symbolen: een hond of een vis, een sabel, een maarschalkstaf of geweer, een lans, een pijp, een paraplu of een sleutel .
Voor de vrijsters waren het een kat of een vogel, een bloem, een krans, een bloeiende boom, een tas, een mand of een mof, een waaier, sjerp of shawl.
Als het om een echtpaar waren het hart, een krans (ook bekend als maagdenkrans), een ring of roos en een altaar bekende symbolische afbeeldingen.
In de wereldlijke beeldspraak was voorts het schip de minnaar maar vaker nog de vrouw die in het spel was.
Kleermakers en wevers speelden in het taalgebruik een dubbele rol: naaien en weven was synoniem met de liefde bedrijven. Het aanwezige varken onderstreepte die betekenis nog eens.
Vogelen en melken
Zoals de hond bij de vrijer hoorde, hoorde de vogel of bloem bij de vrijster. Een afbeelding van een vogel verwees naar het woord 'vogelen' waarmee men bedoelde: de liefde bedrijven. De woorden ‘vissen' en ‘jagen' hoorden in dezelfde categorie thuis.
De vogelkooi was eveneens een veel voorkomend symbool dat vooral op de kleine speculaasvormen is te vinden. Een vogel in een kooi symboliseerde onder andere maagdelijkheid De kooi stond echter ook symbool voor de liefde van de één waarin die van de ander werd opgesloten.
De roos is sinds de oudheid en de Middeleeuwen de bloem van de liefde. Een roos met doornen gaf aan: geen liefde zonder smart. Rozen plukken kon zowel een letterlijke betekenis hebben alsook: de liefde bedrijven.
De dubbele betekenis vinden we ook in het bij het woord 'melken', een oude term voor vrijen. Een afbeelding van een melkmeisje kon dus twee betekenissen hebben.
Muziek
Muziekinstrumenten spelen in de erotische symboliek een grote rol. Bij de snaarinstrumenten was de viool het vrouwelijk en de strijkstok het mannelijk deel. De luit was het symbool van de eendracht en de liefde en harmonie in het huwelijk maar dit instrument stond tevens voor onkuisheid en het vrouwelijk orgaan.
Hart
Het hart is een oud liefdessymbool en was de zetel van de liefde en van moed. Zien wij Amor die zijn liefdespijlen afschiet en het hart treft, dan zijn daarin het mannelijke en vrouwelijke verenigd. Het vlammende hart en vurige liefde zijn synoniem. De duif is nauw met het symbolische hart verbonden.
Ook op dragantvormen speelt het hart soms een grote rol. Zo bestaat er een plank die een hart laat zien met pijlen en vlam en daarnaast een zaag en een slot zonder sleutel. De zaag en de pijlen symboliseren de pijn die met de liefde gepaard kan gaan. Het slot is hier het eeuwig verbond tussen twee mensen. De sleutel is dan bewust weggelaten.
Maar zo ingewikkeld van vorm zijn de meeste harten niet. 'UIT LIEFDE VAN MIJ' en 'VERGEET MIJ NIET', of zonder meer 'LIEFDE' brachten de bedoeling evengoed over.