Sint Maarten (10 of 11 november)
Vlaanderen
In Vlaanderen werd Sint Martinus eveneens vereerd als heilige en werd dientengevolge zijn naamdag gevierd met een grotere variatie aan producten dan we in Nederland kennen.
Engelenkoeken
Zo bakte men onder andere pluimkoeken in de vorm van een haan, soms versierd met pluimen.
Vanaf Sint Maarten tot Driekoningen werden er ook koekelaringen gebakken (onder andere in Zottegem). Dit waren producten van briochedeeg met kaneel.
In Nieuwpoort werden en worden de bekende vollaards gebakken, te vergelijken met onze duivekaters. Ook zogenoemde engelenkoeken werden er gebakken, met de hand gevormde koeken in de vorm van een mannetje.
Tijdens de jaarlijkse Sint Martinusviering in Genk, op de zaterdag na Allerzielen,
worden Sint Maartenkroakers uitgedeeld, ronde koekjes met amandelen.
Op de avond van Sint Maarten komen in Brabant koekebakken en wafels op tafel. In Brussel verkoopt men die dag Sint Maartenskoeken. Het horen- of hoorngebak dat ook in Nederland bekend was, is bijna overal verdwenen.
Denangkoeken
Het Vlaamse Hasselt begon rond 1900 aan een groei die onder andere tot gevolg had dat ook het bakkersassortiment in omvang en in variatie toenam.
Men eigende zich specialiteiten toe, soms met een kleine variant. Een vorbeeld daarvan was de vermaarde Couque de Dinant die voortaan onder de naam Denangkoek werd verkocht in de periode van Sint Maarten en Sinterklaas.
Sint Mertens
In verschillende etablissement werd Van Sint Maarten tot de Kerst lustig gekaart en gedobbeld om Sinte Mertens.
Deze Sinte Maartens waren koeken cq broden van 1 meter tot 1½ meter hoog en werden gemaakt van gewone bloem zonder krenten of rozijnen.
De volksfantasie verbeeldde hier de heilige als krijgsman. De knopen van het militaire uniform bestonden uit drie of vier schildjes van 3 cm. doorsnede of uit zilveren muntstukken. Van wit deeg werden de tressen op het uniform nagebootst.
Op een stoksken
Sint Maarten wordt met name in de stad Aalst vereerd, hij is er dan ook de stads- of schutspatroon.
Op Sint Maarten ziet men er de kinderen lopen met een koekfiguur op een stok dat een man te paard voorstelt.
Men noemt dit product Sinte Metten op een stoksken. Als extra versiering boetseert de bakker soms een mantel van koek om de schouders van de ruiter. Men spreekt dan van een Sint Metten met een frak aan.
Ook in andere streken worden ruiters gemaakt maar dan van suikerdeeg. Ze worden bovendien versierd met gekleurde suiker.
De afgebeelde ruiter kan, al naargelang de streek, diverse figuren uitbeelden. In
gewesten waar Sint Maarten in plaats van Sinterklaas wordt gevierd - bij
voorbeeld in Ieper, het Aalsterse of de streek van Genk - zal de jeugd het
hebben over Sint Maarten of Sint Maarten- te-perde.
Ook andere namen deden en doen de ronde: koekeperdje, klaaisperdje, mans-te-perde, klaas- en koekeman.
Hetekoeken
Op Sint Maartensavond bakte men vroeger ook in tal van plaatsen hetekoeken. Moeder of vader smeerde de platte buis van de Leuvense kachel - of een daarop liggende plaat - in met varkensvet en goot op vier of zes plaatsen een pollepel deeg. Als de koeken halfgebakken waren, werden ze met behulp van een schepje omgedraaid. Men at de koeken heet van de buis, vandaar de naam. De kinderen zongen er een liedje bij:
Sint-Maartensavond
De torre gaat mee naar Gent.
En als moeder koeken bakt,
zitten we d'r graag omtrent.
In sommige streken was het bakken van
hetekoeken niet beperkt tot Sint Maartensavond
zelf, maar duurde tot de
Kerst- en Nieuwjaarsdagen.
De Genker Sint Maarten Kroaker
Toen in 1977 de V.V.V. van Genk in samenwerking met het gemeentebestuur, de bakkersbond van Genk, samen met nog andere takken van de horecasector, verzocht om een typische Genker lekkernij te creëren, was er maar zeer weinig animo onder de Genker bakkers.
Met enkele bakkers werden er toch een paar recepten samengesteld, uitgetest, geproefd en dan weer verbeterd, waaruit dan uiteindelijk de Genker koek kwam.
De 30-koppige jury bekroonde het nieuwe product tevens met een nieuwe naam:
de Genker St.-Maarten-Kroaker.
Om de Genker Kroaker beter bekend te maken bij de bevolking nam de bakkersbond deel aan de jaarlijkse Sint Martinusstoet met gratis uitdeling van duizenden Kroakers.