Oogstgebruiken
Sint Japik
Sint Jacob of Sint Japik valt op 25 juli, de dag die van oudsher gezien werd als oogstdag.
Als in de Gelderse en Overijsselse Achterhoek het koren binnen moest zijn werd op deze dag met een grote stok op de kool geslagen. De stok moest daarbij gezien worden als de levensroede waarbij luid riep: Jacob, Dickkop. Hierdoor zouden de koolplanten groot en sterk worden. In Rabenau gingen de vrouwen op 25 juli naar het veld om de eerste kolen te halen, waarbij zij op een grote koolplant klopten en zeiden:
Jakob, Dikkop,
Koppen als mijn hoofd,
Blaren als mijn schort
Stronken als mijn been.
Net als in Frankrijk werden de oogstwagens in Nederland versierd zoals bijvoorbeeld in Raalte, met opgeplakte zaden. Als de stoet op het plein in Raalte arriveerde werd de wagen opgewacht door tientallen bindsters die begin 20e eeuw nog de witte Sint- Japiksdracht droegen.
Een aantal meisjes overhandigden de drie gezagdragers elk een niet te zware schoof rogge, waarbij passende woorden werden gesproken. Om de organisatoren te citeren: 'Elke boer laat op zijn akker een schoof rogge staan. Dat is het kleine deel van wat hij heeft geoogst, dat hij - in de geest van de bijbel - terugschenkt aan God als teken van dankbaarheid. Want hoe uitbundig het feest ook wordt gevierd, principieel moet de dankbaarheid voorop staan'.
Burgemeester, pastoor en predikant moesten vervolgens als tegenprestatie een legge rogge proberen te dorsen, waarna hun koffie met krentenwegge werd aangeboden. Daarna was het tijd voor de dorsers om hun krachten te meten in een dorswedstrijd.
al wist niemand de fenomenale ritmische drieslag weten te evenaren die de drie bejaarde broers Brinkhuis met de typische kromme dorsstok (geen vlegel, die kent men in Raalte niet) hanteerden.
De boer sprak van een vroege of een late Sint Jacob, afhankelijk het begin van de roggeoogst. In Albergen sprak men overigens van Sint Jobke.
'Hee hef zienen Suntjoapik' werd de aanduiding voor 'druk zijn', ook al had de activiteit niets te maken met de oogst of boerenwerk.
Als tijdsaanduiding komt het woord in samenstellingen voor: Sunt Joapiksappels, Suntjoapiksbier, Sint Joapiksperen.
Met Suntjoapik kwam in Laren, Gelderland 's avonds voor het eerst weer de lamp op.
1 augustus 2018 | 21:51